زخم فشاری را اصطلاحا  آسیب فشاری ، زخم دکوبیت ، زخم بستر و اضمحلال پوستی نامیده می شود، آسیبی است که در اثر کاهش یا قطع جریان خون در ناحیه ای از پوست یا بافتهای زیرین ( ماهیچه ها ، استخوان ) به وجود می اید . برقراری جریان خون در پوست باعث زنده ماندن و سلامتی آن می گردد. اگر پوست خون کافی دریافت نکند ف دچار مرگ خواهد شد. باید به خاطر داشته باشیم که جریان خون در یک رگ کاملا باز 16 برابر یک رگ نیمه باز است . مهم ترین و تنها عامل اصلی ایجاد زخم های فشاری یا بستر فشار دائم بر روی بافت است که منجر به بسته شدن عروق و کاهش اکسیژن رسانی به بافت و در نهایت باعث از بین رفتن بافتی می گردد. برای شروع پدیده یک زخم فشاری تنها نیم ساعت زمان لازم است. فشار کم برای مدت طولانی تر مخرب تر از فشار زیاد در یک دوره کوتاه است. 

در عضلات ساق پا فشار بحرانی در طی دو ساعت باید به 100 mmhg برسد تا تغییرات میکروسکپی ایجاد کند. پس مدت زمان فشار از شدت آن در ایجاد زخم فشار بسیار مهم تر است. در محل فشار ، هر چه از سطح پوست به برجستگی استخوانی نزدیکتر شویم احتمال بروز زخم فشاری بیشتر است . بطوریکه فشار در بافت های عمقی تا پنج برابر افزایش خواهد یافت. نکروز از عمق بافت شروع شده و هنگامیکه به پوست می رسد حفره ای نکروتیک هویدا می گردد. حتی اگر فشار خرجی کم باشد در مدت زمان طولانی ، منجر به انسداد جریان خروجی ورید های بافتی شده و زخم بستر به وجود خواهد آمد. در شکل پراکندگی زخم بستر را ملاحظه می نمایید. همانطوری که می بینیم بیش از 95 % زخم های بستر در نیمه تحتانی بدن ایجاد می شود که در این میان ناحیه ساکرال شایع ترین محل ایجاد زخم است. 

چگونگی شکل گیری زخم های فشاری بستر 

در شرایط طبیعی اعصاب بدن پیام های درد یا ناراحتی را به مغز می فرستدو باعث می شوند که شما آن را درک کرده و با حرکت دادن یا جابه جا کردن وزن بدن آن را از فشار آزاد ، یا سطوح داغ دور کنید. اما بعد از آسیب نخاعی ، پیام های حسی نمی توانند به صورت طبیعی به مغز ارسال گردند. با کاهش میزان حس یا عدم وجود آن ، علائم هشدار دهنده ای وجود نخواهند داشت تا استقرار طولانی مدت در یک حالت یا اعمال فشار های مضر بر روی پوست را به فرد اطلاع دهد. فشار بیش از حد و دراز مدت روی پوست که طی نشستن یا خوابیدن طولانی در یک حالت ایجاد می شود. عدم حذف فشار مهم ترین عامل زخم های فشاری خصوصا در افراد با ضایعه نخاعی محسوب می شود. ادامه فشار باعث قطع جریان خون به پوست شده و منجر به آسیب بافت ، انهدام پوست و ایجاد زخم فشاری می گردد. 

شایع ترین دلایل ایجاد زخم های فشاری : 

• نشستن طولانی مدت بدون جا به جا کردن وزن بدن 
• خوابیدن طولانی مدت در یک وضعیت و بدون چرخش بدن 
• عدم وجود لایه مناسب در بستر ( برای حفاظت از قسمت های استخوانی بدن از جمله پاشنه ها )
• پوشیدن لباس و کفش های خیلی تنگ 
• نشستن یا خوابیدن روی اشیائ سفت مانند اتصالات سوند و گیره ها ، درزهای بزرگ یا دکمه های روی تشک و از این قبیل 
• ضربات وارده بر بدن از هر نوع ( بریدگی ، تکان های سخت ، سوختگی ها ، خراشیدگی ها ، سائیدگی ها )
• کم شدن آلبومین خون و تجمع مایع ( هیپو آلبومینمی و آرم همراه ) 
• کاهش گردش خون 
• داشتن اضافه وزن ، وقتی کاهش وزن داشته باشید، لایه های عضلانی کمتری برای حفاظت از قسمت های بدن خواهید داشت ، به طوری که پوست شما حتی در اثر فشار های خیلی جزئی آسیب می بیند .   اما وقتی که اضافه وزن داشته باشید ، جابه جا کردن وزن بدن و کاهش فشار های وارده بر آن سخت تر می شود و از همه مهم تر اینکه بافت چربی بدن از اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز پوست استفاده می کند. 
• دیابت ، فشار خون بالا و افزایش کلسترول باعث کاهش جریان خون می گردند. اگر شما هر کدام از این بیماری ها داشته باشید، باید توجه خاصی به پاها و قوزک پاها داشته باشید. این اعضا دور ترین فاصله را از قلب داشته و احتمالا اولین   و بدترین نوع آسیب را شامل می شود. 
• رطوبت پوست ( ناشی از ادرا ، مدفوع ، عرق و آب ) نیز احتمال آسیب را افزایش می دهد.       
• خشکی و پوسته پوسته شدن پوست می تواند باعث ترک خوردن ، التهاب و عفونت آن شود. 
• افزایش سن باعث نازک تر شدن ، خشکی و شکنندگی پوست می گردد. ممکن  است لازم باشد که برای کاهش فشارهای وارده بر پوست از تجهیزات و تشکچه های مخصوص ضد زخم بستر استفاده شود. 

زخم های بستر همیشه در اثر فشار وارده بر بدن ایجاد می شوند. 

علائم شگل گیری زخم های فشاری 

یکی از علائم احتمال زخم فشاری بستر ، قرمزی ، بی رنگ شدن یا تیره شدن پوست است . تعریف جدید مرحله اول زخم بستر توسط هیئت ملی مشاورین زخم بستر در انگلستان به شرح ذیل است . وقتی پوست ناحیه تحت فشار در مقایسه با پوست اطراف و یا طرف مقابل ، یک یا چند تغییر زیر را نشان دهد : 

• حرارت پوست ( سردی و یا گرمی )
• قوام پوست ( محکم یا شل و یا پوف کردن ) 
• حس پوست ( درد یا خارش ) نشانه ای از مراحل تشکیل زخم می باشد. 

زخم بستر در پوست های روشن ( سفید پوستان ) به شکل قرمزی ثابت و در پوست های تیره تر به شکل کبودی یا قرمز و یا بنفش ظاهر می شود. در سیاه پوستان ممکن است به صورت ارغوانی ، آبی رنگ یا براق باشد . امکان دارد هنگام لمس سفتی و گرمی احساس شود. به خاطر داشته باشیم در شرایط اولیه وقتی فشار از روی پوست ناحیه قرمز برداشته می شود پس از 10 الی 30 دقیقه بعد رنگ پوست به حالت طبیعی باید برگردد در غیر اینصورت نشان از آغاز ایجاد زخم فشاری است . اگر وزن بدن با افت زیادی مواجه شود و نواحی قرمزی مرتبا بیشتر شوند ، لازم   است که زمان  بین چرخش ها و تغییروضعیت بدن مرتبا کاهش پیدا کند و به تدریج میزان تحمل پوست بدن مورد ارزیابی قرار گیرد. 

در صورتی که نواحی قرمزی پوست پس از حذف فشار ماندگار باشد . باید آزمایش بی رنگی پوست را انجام دهید  با انگشت خود بر روی ناحیه قرمز ، یا تیره فشار دهید. وقتی فشار از این ناحیه برداشته می شود ، باید سفید رنگ باشد. ناحیه مذکور طی چند ثانیه باید به رنگ قبلی خود برگرددکه نشان دهنده برقراری جریان خون است. اگر این ناحیه به رنگ سفید باقی بماند ، جریان خون نارسائی داشته و آسیب آغاز شده است. در پوست های تیره ممکن است بی رنگی حاصل از فشار حتی در هنگام سلامتی قابل روئت نباشد ، بنابراین مهم است که در جستجوی سایر علائم آسیب از جمله تغییرات رنگ یا سفتی نسبت به نواحی اطراف بود. 

نکته مهم در تشخیص زخم بستر 

آنچه در سطح پوست می بینید معمولا کوچکترین بخش از زخم است و این موضوع باعث می شود که شما به اشتباه فکر کنید که مشکل چندانی ندارید. اما آسیب پوست حاصل از فشار از سطح شروع نمی شود. اغلب مواقع فشار موجب فشرده شدن عروق خونی موجود در بین سطح پوست و استخوان می گردد ، به طوری که ماهیچه ها و بافت های زیر پوست نزدیک استخوان بیشترین آسیب را متحمل می شوند. هر زخم فشاری که روی پوست دیده می شود ، هرچقدر هم کوچک باشد ، باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد. چرا که احتمال آسیب دیدگی بافت های زیر پوست وجود دارد. 

عوامل موثر بر شکل گیری زخم های فشاری 

عوامل خارجی در ایجاد زخم بستر : 

• فشار خاصه فشار های طولانی مدت 
• رطوبت 
• کشیده شدن پوست
• لباس و سطوح تماس 
• داروها ( مخدر ها ، خواب آور ها ...)
• ضربه و تروما 
• سوئ تغذیه و کمبود شدید پردتئین
• عدم رعایت بهداشت پوست 
• اثرات مخرب سیگار
• عدم تحرک و جا به جایی ( تغییر وضعیت )

عوامل داخلی در ایجاد زخم بستر 

• سن 
• وزن 
• بیماری سیستماتیک  ( گردش خون ، دیابت ، بیماری های عفونی و.....) 
• بی اختیاری در ادرارو مدفوع 
• عفونت 
• دهیدرا تاسیون 
• وضعیت تغذیه 
• وضعیت نورولوژیک و هوشیاری