افرادی بیشتر در معرض خطر ابتلا به زخم فشاری قرار دارند که مدت زمان طولانی را در رختخواب ، صندلی ، صندلی چرخدار می مانند . فشار بیش از حد و طولانی مدت روی پوست که طی خوابیدن و نشستن طولانی در یک حالت ایجاد می گردد. مهمترین عامل زخم های فشاری در افراد بستری می باشد. ادامه فشار باعث قطع شدن جریان خون به پوست شده که منجر به آسیب بافت ، انهدام پوست و ایجاد زخم فشاری می گردد. وضعیت هایی که باعث افزایش فشار بر روی بدن می شوند از این قرارند :
- خوابیدن طولانی مدت در بستر بدون چرخش بدن و تغییر وضعیت
- نشستن طولانی مدت ، بدون جابه جا کردن وزن بدن
- عدم وجود لایه مناسب در بستر ( انواع تشک های مواج ) برای حفاظت از قسمت های استخوانی بدن
افرادی که در معرض ابتلا به زخم بستر قرار دارندعبارتندز :
- کسانی هستند که بدون کمک دیگران قادر به حرکت و تغییر وضعیت بدنشان نیستند مانند افراد مبتلا به فلجی ، یا دچار شکستگی شدید ران شده اند.
- کسانی که در حال کما به سر می برند
- افرادی که در کنترل روده یا عملکرد مثانه مشکل دارند .
- کسانی که رژیم غذایی متعادلی ندارند . افرادی که به واسطه مصرف داروهای خاص بیهوشی ، هوشیاری ذهنی کمتری دارند.
- کسانیکه به طور کلی وضعیت سلامتیشان مناسب نیست .
- افراد ضایعه نخاعی و یا مبتلا به MS
شانه ها ، ستون فقرات ، استخوان خاجی ، زائده استخوان ران ، باسن ، شکاف باسن ، قوزک پا و پاشنه پا ازشایع ترین مناطق بدن می باشند که در خطر ابتلا به زخم بستر قرار دارند.
انواع زخم های فشاری و درجه بندی آنها :
آنچه در سطح پوست مشاهده می شود معمولا کوچکترین بخش از زخم فشاری است . واین موضوع باعث می شود که شما به اشتباه فکر کنید که مشکل چندانی وجود ندارد. اما آسیب پوست حاصل از فشار از سطح شروع نمی شود. اغلب مواقع فشار موجب فشرده شدن عروق خونی موجود در بین سطح پوست و استخوان می گردد، به طوری که ماهیچه ها و بافت های زیر پوست نزدیک لستخوان بیشترین آسیب را متحمل می شوند . هر زخم فشاری که روی پوست دیده می شود ، هر چقدر هم که کوچک باشد ، باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد. چراکه آسیب دیدگی بافت های زیر سطوح پوست وجود دارد.
انواع زخم بستر
در این حالت پوست دچار ضایعه شده و بخشی از آن ناحیه قرمز یا بی رنگ شده است و ممکن است از نظر سفتی یا حرارت در مقایسه با پوست اطراف و یا طرف مقابل ، یک یا چند تغییر را نشان دهد . زمانی که بر روی این ناحیه فشار وارد می شود ، قرمزی باقی می ماند و به رنگ روشن یا سفید بی رنگ بر نمی گردد. این قرمزی یا تغییر رنگ بعد از برداشته شدن فشار از روی آن طی 30 دقیقه محو و بهبودی حاصل می شود. در خصوص زخم بستر درجه یک باید ناحیه مورد نظر را آزاد گذاشته و تمام فشار ها را از روی آن منطقه بر دارید. ناحیه مذکور را تمیز کرده و خشک کنید، به اندازه کافی غذای حاوی کالری و غنی از پروتئین ، ویتامین ( به خصوص ویتامین های A , C ) و مواد معدنی به ویژه آهن و روی مصرف کنید . آب بیشتری نوشیده و علت را جستجو کنید و حذف نمائید. حداقل دو بار در روز ناحیه مورد نظر را بررسی کرده و در صورتیکه طی 2 ال 3 روز بهبودی حاصل نشد ، به پزشک خود مراجعه نمایید. زخم های فشاری در این مرحله می توانند در حدود سه روز بهبودی پیدا کنند ، به شرطی که فشار های وارده بر آن کاملا بر طرف شده و لطافت پوست و تغذیه رعایت گردد.
در این مرحله زخم ، بالاترین لایه پوست یعنی اپیدرم دچار آسیب گشته و یک شکاف کم عمق ایجاد می شود. دومین لایه پوست یعنی درم نیز ممکن است آسیب ببیند. امکان دارد ترشحات یا نشت مایعات نیز وجود داشته باشد . در این مرحله کاری که باید انجام داد آن است که فشار را از روی پوست و زخم بر دارید ، اقدامات ذکر شده در مرحله اول را پیگیری کرده و بی درنگ به پزشک متخصص درمان زخم مراجعه نمایید. زمان بهبودی زخم بستر درجه دو ، یک الی شش هفته می باشد.
در این مرحله ضایعه تمامی لایه های پوست را متاثر می سازد و زخم ایجاد شده از لایه دوم ( دومین لایه پوست ) عبور کرده و به داخل بافت چربی زیر پوستی امتداد یافته است . استخوان ، تاندون و عضلات قابل مشاهده نیستند. به دنبال علائم عفونت ( قرمزی اطراف حاشیه زخم ، چرک ، بوی بد ، تب ، ترشحات سبز رنگ ) باشید و احتمال مردگی بافت ها وجود دارد. آنچه باید انجام دار آن است که اگر در مراحلی قبلی کاری انجام نداده اید ، فورا فشار را از روی زخم حذف کرده و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید . در این مرحله زخم ها به طور دائم نیاز به مراقبت ها ی خاص دارند. هم چنین ممکن است لازم باشد در مورد تهیه تخت های مخصوص با تشک های مواج مطابق دستور پزشک اقدام نمائید. زمان بهبودی در زخم بستر درجه سه بین 2 تا 6 ماه می باشد.
در این مرحله زخم به داخل عضله نفوذ کرده و می تواند تا جایی پیش برود که به استخوان برسد. معملا مقدار زیادی از بافت ها می میرند و ترشحات نیز وجود دارند. در این مرحله احتمال وجود عفونت بسیار زیاد است . در مواجه با زخم بستر درجه چهار معملا بی درنگ باید به پزشک مراجعه شود. در این مرحله از زخم هالازم است جراحی های متعدد انجام گیرد. زمان بهبودی بسته به ناحیه محل زخم داشته و از شش ماه تا یک سال با توجه به شرایط بیمار زمان نیاز دارد.
-
زخم های عمیق و مشکوک بافت ها
نواحی ارغوانی یا قهوه ای رنگی متمایز از پوست سالم یا تاول های مملو از خون معمولا به علت آسیب بافت های نرم زیرین و در اثر فشار و یا نیروهای برشی به وجود می آیند. این نواحی ممکن است توسط بافت هایی احاطه شوند که دردناک ، سفت ، خمیری و باتلاقی بوده و گرم تر یا سرد تر از بافت های مجاور خود هستند. ضایعات عمیق بافت ها ممکن است در افرادی که دارای پوست تیره هستند، مشکل باشد. پیشرفت ضایعه ممکن است شامل یک تاول ریز یر روی یک زخم تیره باشد. این زخم امکان دارد بیشتر باز شده و توسط پوسته های زیری پوشیده شود . حتی با درمان مطلوب هم ، پیشرفت ضایعه ممکن است سریع بوده و لایه های بیشتری را در بر گیرد.
-
زخم های غیر قابل تعیین درجه
در این گونه زخم ها شاهد از بین رفتن کامل ضخامت بافت که در آن پایه زخم به وسیله پوسته های ( بافت مرده جدا شده از بافت زنده ) زرد رنگ ، قهوه ای براق ، خاکستری ، سبز و یا قهوه ای سیاه رنگ در بستر زخم پوشیده می شود خواهیم بود.
علایم عفونت زخم های فشاری
- خروج چرک از زخم
- بوی نامطبوع زخم
- احساس درد ،گرما و افزایش قرمزی در پوست اطراف زخم
- تب
